Bogdan Nawroczyński formułuje w dziele „Zasady nauczania” ideał wykształcenia: „Ideał wykształcenia zasadza się na zespoleniu w jedną harmonijną, żywą i coraz dalej rozwijającą się całość duchową dwu czynników: jednym z nich są wysoce wartościowe i przy tym różnorodne dobra kulturalne, drugim przyswajająca je sobie ze wzrastającą do aktywności, samodzielności i twórczości jednostka ludzka, nacechowana indywidualnością i wybijająca na owej całości swe wyraźne piętno. Jego urzeczywistnieniem jest wykształcony człowiek” (Nawroczyński, 1987, t.II, s.90). Nawroczyński stwierdził także, iż osobowość kształtująca się w służbie wartości kulturalnych musi być produktem swobodnego rozwoju „od, wewnątrz”, ale jeśli ma się przyczyniać do rozwoju społeczeństw kulturalnych, musi też być wynikiem rozwoju „od zewnątrz”. 2
Sergiusz Hessen stwierdza, że głównym celem wychowawczym jest kształtowanie osobowości ludzkiej poprzez wdrażanie jej w świat wartości kulturalnych. Wartości kulturalne pozwalają człowiekowi wznieść się ponad byt naturalny i uformować swoją osobowość, aby z kolei wychodzić poza siebie i pogrążać się w ponadindywidualnej całości społecznej. Osobowość i społeczeństwo, podobnie jak przymus i wolność, nie przeciwstawiają się sobie w wychowaniu, lecz się wzajemnie przenikają. Wychowanie szkolne kształci w dziecku poczucie prawa i świadomości społecznej; wychowanie moralne, które jest specjalną kategorią w filozofii Hessena, powinno rozwijać w człowieku wolność wewnętrzną, tzn. wewnętrzną siłę dobrowolnego podporządkowania się zasadzie wyższej. Hessen wyróżnił w sferze wychowania kilka warstw, jedną z nich jest warstwa kultury duchowej, która ma otwarty charakter i można ją nazwać „kształceniem”, czyli włączaniem jednostki w nurt kultury. 3

1Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowania, Impuls, Kraków 1988, s. 43
2 Wołoszyn S., Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku, Strzelec, Kielce 1998, s. 64 – 65
3 Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowania, Impuls, Kraków 1988, s. 47 - 48